گیاهان دارویی مورد تایید سازمان بهداشت جهانی (WHO)
گیاهان دارویی از دیرباز بخش جداییناپذیر از درمانهای سنتی در سراسر جهان بودهاند. در دوران معاصر نیز با رشد آگاهی نسبت به عوارض جانبی داروهای شیمیایی، توجه به منابع طبیعی و درمانهای گیاهی افزایش یافته است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) در دهههای اخیر با هدف استانداردسازی و ارزیابی علمی این گیاهان، فهرستی از گیاهان دارویی مورد تایید خود را منتشر کرده است. این فهرست شامل گیاهانی است که اثرات درمانی آنها از نظر علمی اثبات و ایمنی مصرفشان تأیید شده است. در این مقاله، به بررسی مهمترین گیاهان دارویی مورد تایید سازمان بهداشت جهانی، خواص درمانی و نقش آنها در حفظ سلامت بدن میپردازیم.
جایگاه گیاهان دارویی در نگاه سازمان بهداشت جهانی
سازمان بهداشت جهانی گیاهان دارویی را به عنوان بخشی مؤثر از نظام بهداشت عمومی معرفی کرده است. این سازمان معتقد است که بیش از ۸۰ درصد از جمعیت جهان هنوز برای مراقبتهای اولیه سلامت خود به درمانهای گیاهی متکی هستند. بر اساس گزارش WHO، استفاده از گیاهان دارویی در صورتی قابل پذیرش است که دارای مستندات علمی، ایمنی مصرف، و اثربخشی بالینی باشند.
به همین دلیل، WHO برنامهای تحت عنوان Traditional Medicine Strategy طراحی کرده که هدف آن ترویج استفاده ایمن و علمی از داروهای گیاهی در کنار طب مدرن است. این سازمان در طی سالهای گذشته دهها تکنگار (Monograph) رسمی منتشر کرده است که در آنها به معرفی، ترکیبات مؤثره، عوارض احتمالی و کاربردهای درمانی گیاهان مختلف پرداخته شده است.
اگر به دنبال مرکز معتبر طب سوزنی در کرج هستید، این مقاله راهنمای شماست.
معیارهای تایید گیاهان دارویی توسط سازمان WHO
گیاهان دارویی قبل از ورود به فهرست تاییدیه WHO باید چندین مرحله را طی کنند. از جمله:
-
بررسی شیمیایی و فارماکولوژیکی برای شناسایی ترکیبات فعال گیاه.
-
مطالعات بالینی و آزمایشگاهی جهت تأیید اثر درمانی و ارزیابی ایمنی مصرف.
-
استانداردسازی فرآوردهها برای تضمین دوز ثابت و کیفیت پایدار در محصولات گیاهی.
-
بررسی تداخلات دارویی با سایر داروهای شیمیایی.
این فرآیند باعث میشود تنها گیاهانی که دارای پشتوانه علمی قوی هستند در فهرست رسمی WHO قرار گیرند.
مهمترین گیاهان دارویی مورد تایید WHO
۱. زنجبیل (Ginger – Zingiber officinale)
زنجبیل یکی از گیاهان دارویی قدیمی و پرکاربرد در جهان است که توسط سازمان بهداشت جهانی برای درمان تهوع، استفراغ، مشکلات گوارشی و التهاب تایید شده است. ترکیب اصلی آن «جینجرول» خاصیت ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی قوی دارد. WHO توصیه میکند مصرف روزانه تا ۲ گرم زنجبیل خشک برای کاهش تهوع ناشی از بارداری یا شیمیدرمانی بیخطر است.
۲. بابونه (Chamomile – Matricaria chamomilla)
بابونه یکی از معروفترین گیاهان دارویی آرامبخش است که اثرات آن بر بیخوابی، اضطراب، و مشکلات گوارشی تأیید شده است. WHO در تکنگار خود بابونه را به عنوان یک داروی طبیعی ایمن و مؤثر برای تسکین تنشهای عصبی معرفی کرده است. دمنوش بابونه، بهویژه هنگام شب، موجب بهبود خواب و کاهش استرس میشود.
۳. نعناع فلفلی (Peppermint – Mentha piperita)
نعناع فلفلی در فهرست رسمی WHO به عنوان گیاهی مؤثر در درمان سوءهاضمه، سندرم روده تحریکپذیر (IBS) و سردردهای تنشی شناخته شده است. وجود ترکیب «منتول» باعث خاصیت ضداسپاسم و ضدنفخ این گیاه شده است. مصرف روغن نعناع فلفلی در قالب کپسولهای رودهای بهویژه برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش توصیه میشود.
۴. آلوئه ورا (Aloe vera)
آلوئه ورا از گیاهان مورد تأیید WHO برای بهبود زخمها، سوختگیها و مشکلات پوستی است. ژل موجود در برگهای این گیاه خاصیت ضدالتهابی و ترمیمی دارد و در محصولات آرایشی و دارویی به طور گسترده استفاده میشود. البته WHO هشدار داده است که مصرف خوراکی آلوئه ورا باید با احتیاط انجام شود زیرا میتواند موجب اسهال شود.
زندگی فعال و حرکت دوباره را با تمرینات فیزیوتراپی و توانبخشی تجربه کنید!
۵. سیر (Allium sativum)
سیر از نظر سازمان بهداشت جهانی یکی از قویترین آنتیبیوتیکهای طبیعی است. مطالعات متعدد نشان دادهاند که ترکیب «آلیسین» در سیر موجب کاهش کلسترول، فشار خون و پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی میشود. WHO توصیه میکند مصرف روزانه یک تا دو حبه سیر تازه برای تقویت سیستم ایمنی و سلامت قلب مفید است.
۶. زردچوبه (Curcuma longa)
زردچوبه به دلیل دارا بودن ماده فعال «کورکومین» در فهرست گیاهان ضدالتهاب و آنتیاکسیدان WHO قرار دارد. این گیاه در درمان آرتریت، التهاب مفاصل، مشکلات گوارشی و تقویت سیستم ایمنی موثر است. ترکیب زردچوبه با فلفل سیاه جذب کورکومین را در بدن افزایش میدهد.
۷. اسطوخودوس (Lavandula angustifolia)
سازمان بهداشت جهانی تأیید کرده است که رایحه و عصاره اسطوخودوس میتواند به کاهش اضطراب، بهبود خواب و تسکین سردردهای تنشی کمک کند. روغن این گیاه در رایحهدرمانی (Aromatherapy) کاربرد گستردهای دارد و به عنوان داروی طبیعی ضد استرس شناخته میشود.
۸. خار مریم (Silybum marianum)
خار مریم یکی از معدود گیاهانی است که WHO به عنوان محافظ کبد آن را تأیید کرده است. ترکیب فعال آن «سیلیمارین» موجب بازسازی سلولهای کبدی و محافظت در برابر سموم دارویی و الکل میشود. مصرف منظم عصاره استاندارد خار مریم میتواند در بیماران مبتلا به کبد چرب مؤثر باشد.
۹. جینسینگ (Panax ginseng)
جینسینگ در فهرست WHO به عنوان گیاهی مقوی و محرک طبیعی برای افزایش انرژی، تقویت حافظه و بهبود عملکرد جنسی قرار دارد. ریشه این گیاه حاوی گینسنوزیدهاست که بر سیستم عصبی و غدد آدرنال تأثیر مثبت دارد. مصرف کنترلشده جینسینگ برای تقویت بدن در دوران ضعف یا استرس توصیه میشود.
۱۰. اکیناسه (Echinacea purpurea)
اکیناسه از جمله گیاهانی است که اثر آن بر افزایش ایمنی بدن و پیشگیری از سرماخوردگی توسط WHO تأیید شده است. عصاره این گیاه باعث تحریک سلولهای ایمنی میشود و مقاومت بدن در برابر ویروسها را بالا میبرد. مصرف آن در فصلهای سرد سال بسیار مفید است.
اهمیت استفاده استاندارد از گیاهان دارویی
اگرچه گیاهان دارویی طبیعی هستند، اما مصرف نادرست یا خودسرانه آنها میتواند خطرناک باشد. سازمان بهداشت جهانی تأکید میکند که:
- باید از فرآوردههای استاندارد و دارای مجوز استفاده شود.
- دوز مصرفی بر اساس توصیه علمی تعیین گردد.
- در صورت بارداری، شیردهی یا مصرف داروهای شیمیایی با پزشک مشورت شود.
تداخل برخی گیاهان با داروهای ضدانعقاد، داروهای فشار خون یا دیابت ممکن است خطرناک باشد. بنابراین، مصرف آگاهانه و علمی ضروری است.
نتیجه گیری:
سازمان بهداشت جهانی با ارائه فهرست رسمی از گیاهان دارویی مورد تایید، نقش مهمی در ارتقای سلامت عمومی و ترویج طب مکمل ایفا کرده است. گیاهانی مانند زنجبیل، بابونه، سیر، زردچوبه و جینسینگ نمونههایی از داروهای طبیعی هستند که اثربخشی آنها از نظر علمی ثابت شده است. استفاده آگاهانه و بر اساس اصول علمی از این گیاهان میتواند در پیشگیری از بیماریها، تقویت سیستم ایمنی و بهبود کیفیت زندگی مؤثر باشد.
برای دیدن نکات تخصصی و ویدیوهای آموزشی به صفحه اینستاگرام ما سر بزنید